Co to są alimenty i na czym polega ich uprzywilejowanie?

Alimenty są to środki utrzymania a także środki wychowania których obowiązek świadczenia mają krewni w linii prostej czyli rodzice, dziadkowie, oraz rodzeństwo, przysposabiający, przysposobiony a także macocha czy pasierb.

Środki te muszą dać możliwość dziecku utrzymania się, dotyczy to wyżywienia, mieszkania, odzieży, wykształcenia, leczenia, środki higieny osobistej, środki zaspokajające potrzeby kulturowe, odpoczynek i rozrywkę. W momencie rozwodu małżonków wysokość alimentów wyrażonych w pieniądzach ustala sąd opiekuńczy. Okres przez jaki są zobowiązane osoby do świadczenia nie wygasa w momencie uzyskania przez dziecko pełnoletności czyli 18 lat. Jeżeli kontynuuje naukę obowiązek trwa nadal. Istnieją sytuacje, że obowiązek alimentacji jest dożywotni np. wskutek choroby dziecko nigdy się nie usamodzielni.

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Z uprzywilejowanego charakteru alimentów wynikają odrębności w postępowaniu egzekucyjnym. Do przeprowadzenia egzekucji alimentów maja zastosowanie wszystkie sposoby egzekucji :

·         z ruchomości,

·         nieruchomości,

·         rachunku bankowego

·         i najczęściej z wynagrodzenia za pracę.

Oprócz wierzyciela uprawnieni do złożenia wniosku o egzekucję alimentów przysługuje:

·         prokuratorowi,

·         Rzecznikowi Praw Obywatelskich,

·         organizacjom społecznym, których wykaz ustala Minister Sprawiedliwości.

W sprawach, w których zasądzono alimenty, egzekucja może być wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał. Żądanie takie kieruje się do właściwego organu egzekucyjnego. O wszczęciu egzekucji komornik zawiadamia wierzyciela. 

W toku egzekucji komornik jest zobligowany do przeprowadzenia z urzędu dochodzenia w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz miejsca zamieszkania. Dochodzenie przeprowadza się okresowo w odstępach czasu nie krótszych niż rok. Jeżeli komornik nie jest w stanie ustalić miejsca pracy i zamieszkania zwraca się do Policji z wnioskiem o ustalenie tych danych. Bezskuteczność egzekucji nie powoduje umorzenia postępowania.

Tytułowi egzekucyjnemu zasądzającemu alimenty sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu.

W egzekucji alimentów zniesione zostały ustawowe ograniczenia egzekucji tj. sumy przyznawane przez Skarb Państwa na specjalne cele, jak stypendia i różnego rodzaju pomoc udzielana przez Skarb Państwa. Dochody te podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do 3/5 części . Wierzytelności z rachunku bankowego stanowiące wkład oszczędnościowy podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości . 

W przypadku egzekucji alimentów z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu podatku oraz składek na ubezpieczenie społeczne, można potrącić kwotę do 3/5 wysokości wynagrodzenia. Potrąceń tych zakład pracy może dokonać również bez postępowania egzekucyjnego, tj. na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.

Organ rentowy może potrącić ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia alimentacyjne do wysokości 60% świadczenia. Przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych wolna od egzekucji i potrąceń jest zawsze część odpowiadająca 50% kwoty najniższej emerytury lub renty.

Jeżeli świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która ma być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych, potrącenia ustala się proporcjonalnie do wysokości udziału każdej z tych należności w łącznej sumie należności określonych w tytułach wykonawczych dla bieżących należności.

Dochodzenie świadczeń alimentacyjnych odbywać się też może w trybie określonym w konwencjach międzynarodowych, tj. w konwencji o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 20 czerwca 1956 r. (Dz. U. z 1961 r. Nr 17, poz. 87 i 88), oraz w konwencji o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń odnoszących się do obowiązków alimentacyjnych, sporządzonej w Hadze dnia 2 października 1973 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 2, poz. 13).

Komitet Ochrony Praw Dziecka w Gdańsku,

Paulina Stybel