Co to jest przysposobienie i jakie są jego rodzaje?

Przysposobienie inaczej adopcja jest to forma przyjęcia obcego dziecka do swojej rodziny i uznanie jego jako własne. W świetle prawa dziecko adoptowane jest dzieckiem osób które je adoptowało. Zmienia się stan cywilny takiego dziecka- przybiera nazwisko swoich nowych rodziców, przysługują mu alimenty od osób adoptujących, ale również dziecko może być zobowiązane do alimentacji względem rodziców, takie dzieci dziedziczą z mocy ustawy na równi z dziećmi naturalnymi.

 Wyróżniamy 3 rodzaje przysposobienia:

1)Pełne

2)Pełne nierozerwalne tj. całkowite

3)Niepełne

Przysposobienie pełne

W jego wyniku następuje zerwanie więzi z rodziną i rodzicami naturalnymi. Dziecko adoptowane wchodzi do rodziny nowych rodziców. Powstaje stosunek pokrewieństwa między adoptowanym a adoptującymi. Władza rodzicielska rodziców naturalnych wygasa. Dziecko nie dziedziczy z mocy ustawy po nich oraz nie powstaje obowiązek alimentacyjny.

Po takim przysposobieniu następuje odpowiedni wpis do aktu urodzenia-  adoptujących wpisuje się jako rodziców. Za zgodą sądu opiekuńczego można wydać nowy akt urodzenia. Dziecko adoptowane otrzymuje nazwisko przysposabiających. Wyjątkowo przysposobienie pełne może być rozwiązane przez sąd.

Przysposobienie pełne pasierba: jest tylko pewną modyfikacją adopcji pełnej. Wyróżnić można dwie sytuacje: dziecko osoby owdowiałej i dziecko osoby rozwiedzionej. W pierwszej sytuacji adopcja następuje po śmierci jednego z rodziców np. ojca. Dziecko będzie pozostawać w więzi prawnej po zmarłym rodzicu i w konsekwencji będzie w więzach prawnych z trzema rodzinami: rodziną swojej matki, rodziną swojego naturalnego ojca oraz rodziną swojego ojczyma. Dziecko dziedziczy z ustawy po każdej z tych rodzin.

W przypadku dziecka osoby rozwiedzionej przysposobienie może nastąpić za życia małżonka lub po śmierci byłego małżonka osoby rozwiedzionej. W pierwszej sytuacji zostają zerwane więzi z jednym z rozwiedzionych rodziców np. z ojcem dziecka. Natomiast pozostają więzi z matką i krewnymi z jej strony, w szczególności więzi prawnospadkowe. Powstają więzi pomiędzy dzieckiem a adoptującym ojczymem i jego krewnymi. Miejsce ojca zajmuje odpowiednio ojczym i jego rodzina.  W przypadku śmierci byłego małżonka sąd może orzec, że pozostają więzi pomiędzy dzieckiem a rodziną ojca. Dziecko w konsekwencji w więzach prawnych z trzema rodzinami: z rodziną swojej matki, rodziną zmarłego ojca oraz z rodziną ojczyma, który adoptował to dziecko.

Przysposobienie całkowite 

Jest odmianą przysposobienia pełnego. Jest nierozerwalne i obowiązuje tu zasada tajemnicy.

Następuje wyłącznie wtedy gdy rodzice naturalni zgodzili się przed sądem opiekuńczym na adopcje ich dziecka nie wskazując przyszłych rodziców. Jest to tzw. zgoda blankietowa. W tym przypadku zawsze sporządza się nowy akt urodzenia dziecka a adoptujący wpisani są w rubryce „rodzice”, dziecko uzyskuje nazwisko nowych rodziców.

Istotą takiej adopcji jest takie postępowanie aby rodzice dziecka nie znali osób adoptujących i na odwrót. W tym przypadku rodzice wyrażają zgodę nie wcześniej niż po upływie 6 tygodni od urodzenia dziecka i nie uczestniczą już w późniejszych etapach postępowania. Rodzice dziecka mogą odwołać zgodę ale nie później niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie.

Przysposobienie niepełne  

W tym przypadku następuje zerwanie więzi z rodzicami naturalnymi. Dziecko jednak nie „wchodzi” do nowej rodziny jako ich dziecko naturalne. Powstaje stosunek pokrewieństwa między adoptowanym a adoptującymi. Oznacza to że pozostają wszystkie więzi pokrewieństwa z naturalną rodziną dziecka, poza pokrewieństwem z naturalnymi rodzicami. Nie następuje zerwanie więzi alimentacyjnej, dziecko będzie świadczyć na rzecz swoich naturalnych rodziców w ostatniej kolejności. Powstają też skutki prawnospadkowe tj. dziecko będzie dziedziczyć po swoich rodzicach naturalnych jak i po adoptujących. Natomiast rodzice naturalni nie dziedziczą po dziecku ponieważ w ich miejsce wstępują przysposabiający.

Dziecko otrzymuje nazwisko nowych rodziców, zostaje sporządzony wpis do aktu urodzenia dziecka. Przysposobienie niepełne na wniosek adoptujących może zostać zmienione na przysposobienie pełne, decyduje w tym przypadku sąd opiekuńczy. Obowiązki alimentacyjne dziecka adoptowanego względem swoich naturalnych rodziców następuje w ostatniej kolejności.

Paulina Stybel

Komitet Ochrony Praw Dziecka w Gdańsku